Chủ Nghĩa Hư Vô | Nihilismo – Oliverio Girondo

Khám phá ra Oliverio Girondo, với bản thân tôi, là một kinh nghiệm đầy thú vị, dù hơi muộn màng.

Các nhà phê bình văn học tiếng Tây Ban Nha thường so sánh Oliverio Girondo (1891-1967) với Jorge Luis Borges (1899-1986). Cả hai đều sinh ở Buenos Aires, đều là những tài năng lớn, có đầu óc cách tân mạnh mẽ và đều đóng vai trò tích cực trong phong trào tiền phong trong những năm 1920 ở Argentina. Tuy vậy trong khi Borges nổi tiếng trên khắp thế giới, tiếng tăm của Girondo thường chỉ được biết đến trong khu vực nói tiếng Tây Ban Nha.

Các nhà phê bình cho nguyên nhân của hiện tượng này là do phong cách sáng tác của hai người hoàn toàn khác nhau, đại diện cho những ranh giới diễn ngôn đối lập nhau của phong trào tiền phong ở Argentina.  Borges, trong phong trào làm mới văn chương, đã kết hợp cả hai yếu tố cách tân và truyền thống, vì vậy, dễ được cả những người theo cách tân lẫn những người theo truyền thống chấp nhận và yêu thích.  Ngược lại, Girondo lại quá cực đoan, quá nổi loạn, quá táo bạo và đầy khiêu khích. Ông cương quyết loại trừ các yếu tố truyền thống để theo đuổi những sáng kiến mới lạ trong cách nhìn cũng như cách viết. Ông cũng không tránh né những vấn đề có tính chất cấm kỵ như tôn giáo, tình dục, do đó,  đi quá mức chịu đựng người tôn sùng truyền thống. Tuy nhiên, vì đi rất xa trên con đường đổi mới, Girondo khám phá ra nhiều khả tính mới mẻ của văn học và có ảnh hưởng sâu đậm trong thế giới văn chương Tây Ban Nha. Chính Borges, trong bài điểm sách cho cuốn Calcomanías đã khen ngợi Girondo, theo cách của ông: “Không thể chối cãi rằng hiệu lực của Girondo khiến tôi sợ hãi… Girondo là một kẻ thô bạo. Ông ấy nhìn mọi thứ một cách độ lượng… Rồi ông ấy nghiền nát chúng”.  (Oliverio Girondo, Obra Completa [Toàn Tập], tr. 613)

Dưới đây là một bài thơ ngắn trong cuốn Toàn Tập của ông. Xem những ghi nhận của ông về mỹ thuật viết dưới hình thức cách ngôn ở đây: 

CHỦ NGHĨA HƯ VÔ

KHÔNG GÌ CẢ từ không gì cả;
là tất cả.
Nên anh yêu em, không chút nào cả.
Một cách trọn vẹn!…
Chả để làm gì cả.

===
Phan Quỳnh Trâm dịch từ nguyên tác tiếng Tây Ban Nha “Nihilismo”, trong Oliverio Girondo, Obra Completa, do Raúl Antelo biên tập, University of Costa Rica, 1999.
===