Tranh: Tường Minh.
Vasko Popa (1922-1991) là một trong những nhà thơ quan trọng nhất của Serbia trong nửa sau thế kỷ 20. Thời sinh viên, ông học Triết Học, rồi sau đó, học Sư phạm; tuy nhiên nghề nghiệp chính của ông là biên tập viên cho một số tờ báo. Tổng cộng ông xuất bản được 8 tập thơ. Dù sống dưới chế độ cộng sản nhưng thơ của ông mang nhiều nét siêu thực, từ ảnh hưởng của thơ Pháp, hơn là chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa vốn được xem là dòng thơ chính thống trong nước. Tính chất siêu thực ấy được kết hợp hài hoà với tính chất dân dã trong ca dao và văn hoá dân gian của Serbia khiến thơ của Popa có đặc trưng riêng, vừa có tính hiện đại lại vừa có tính truyền thống. Thơ ông được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới.
—
MỘT CON SỐ HAY QUÊN
Ngày xửa ngày xưa có một con số
Tinh khiết và tròn trịa như mặt trời
Nhưng trơ trọi trơ trọi vô cùng
Nó bắt đầu làm tính với chính mình
Nó nhân chia với chính mình
Cộng trừ với chính mình
Những vẫn cứ mãi một mình
Nó ngưng tự làm tính
Và tự đóng mình lại trong sự tinh khiết
Tròn trịa và toả nắng của nó
Còn lại bên ngoài là những dấu vết
nảy lửa của phép tính của nó
Chúng bắt đầu đuổi bắt nhau trong bóng tối
Phân chia nhau khi lẽ khi chúng phải nhân nhau lên
Trừ lấy nhau khi lẽ ra chúng phải cộng nhau vào
Đó là những gì diễn ra trong bóng tối
Và chẳng có ai bảo nó
Ngăn chặn những dấu vết
Và tẩy sạch chúng đi
—
Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh của Anne Pennington, trong Vasko Popa, Selected Poems, Ted Hughes giới thiệu, Penguin Books, 1969.
—
A FORGETFUL NUMBER
Once upon a time there was a number
Pure and round like the sun
But alone very much alone
It began to reckon with itself
It divided multiplied itself
It subtracted added itself
And remained always alone
It stopped reckoning with itself
And shut itself up in its round
And sunny purity
Outside were left the fiery
Traces of its reckoning
They began to chase each other through the dark
To divide when they should have multiplied themselves
To subtract when they should have added themselves
That’s what happens in the dark
And there was no one to ask it
To stop the traces
And to rub them out
phan quỳnh trâm | quincy phan 