Những Thiên Đường Giả Tạo | The Artificial Paradises – Jorge de Sena

Jorge de Sena (1919–1978) được xem là một trong những nhà thơ quan trọng nhất của Bồ Đào Nha trong nửa sau thế kỷ 20. Ông cũng là một nhà văn, một kịch tác gia, một dịch giả và một người viết tiểu luận xuất sắc. Trong lãnh vực nghiên cứu, ông là một học giả nổi tiếng về Fernando Pessoa, một trong những hiện tượng văn học độc đáo nhất của Bồ Đào Nha. Mặc dù được sinh ra và lớn lên ở Bồ Đào Nha, vì lý do chính trị, ông sang sống lưu vong ở Brazil từ năm 1959 và từ năm 1965 ông đến sống tại Mỹ cho đến ngày qua đời.
Trong bài thơ dưới đây Jorge de Sena mỉa mai sự kiểm duyệt dưới chế độ độc tài phát xít “Quốc Gia Mới” (Estado Novo) ở Bồ Đào Nha (1933-1974).
Đọc bài thơ này không thể không liên tưởng đến Việt Nam.
—

NHỮNG THIÊN ĐƯỜNG GIẢ TẠO

Ở đất nước tôi không có đất trống, chỉ có những con đường
Ngay cả những ngọn đồi cũng là những toà nhà cao tầng
Với giá thuê còn cao hơn nữa

Ở đất nước tôi không có cây cối hay hoa cỏ.
Những bông hoa, thật khan hiếm, đổi thay mỗi tháng,
Và Nhà thị chính có những máy móc thật chuyên biệt để bứng rễ cây.

Tiếng chim hót – chả có tiếng hót nào cả,
Chỉ có những con hoàng yến ở tầng ba và những con vẹt ở tầng năm.
Và tiếng nhạc của gió thì lạnh lùng trong những khu ổ chuột.

Ở nước tôi, tuy thế, lại chẳng có khu ổ chuột nào,
Chúng chỉ có ở Ba Tư và Trung Quốc,
Hoặc những đất nước không thể tả được

Đất nước của tôi không phải là không thể tả được
Chỉ có cuộc sống nơi đất nước tôi là không thể tả được
Không thể tả được là những gì không thể nói ra

—
Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh “The Artificial Paradises” của Frederick G. Williams, trong The Poetry of Jorge de Sena, Mudborn Press, 1980.
Tham khảo thêm bản dịch tiếng Anh khác, dưới đây.
—

THE ARTIFICIAL PARADISES

In my country there’s no land, there are streets;
Even the hills are tall buildings
With far higher rents.

In my country there are no trees and flowers.
The flowers, so scarce, change in the gardens every month,
And Town Hall has very specialised machines to uproot trees.

The singing of birds – there is no singing,
But only canaries on the 3rd floor and parrots on the 5th.
And the music of the wind is cold in the slums.

In my country, however, there are no slums,
Which are all in Persia and China,
Or in ineffable countries.

My country is not ineffable.
It’s life in my country that is ineffable.
Ineffable is what cannot be said.