Niềm vui | Joy – Vladimír Holan

Vladimír Holan sinh tại Prague năm 1905 và mất năm 1980. Thời trẻ, ông học luật và vào đảng Cộng sản nhưng sau đó ông lại rời đảng và chịu phép rửa tội theo đạo Công giáo. Số lượng tác phẩm của ông khá phong phú, bao gồm 20 tập thơ, 4 tác phẩm văn xuôi. Ông cũng dịch rất nhiều thơ của Rilke, Baudelaire, Ronsard, Lermontov và một số nhà thơ Trung Hoa. Thơ của ông được đánh giá rất cao, nhưng khi đảng Cộng sản lên nắm quyền tại Séc, ông bị phê phán là suy đồi và hình thức chủ nghĩa, do đó, ít được xuất bản trong suốt thập niên 1950. Mãi đến năm 1963, ông mới được phép xuất bản lại và ngay sau đó, nhận được sự khen ngợi nồng nhiệt của giới phê bình trong nước cũng như ở ngoại quốc. Vào cuối thập niên 1960, ông được đề cử cho giải Nobel văn chương. Thơ ông được xem là trữ tình với những đề tài tối tăm, ngôn ngữ hiểm hóc và cái nhìn bi quan về cuộc sống nhưng nói chung đầy những ẩn dụ rất đẹp. Trong các bài được dịch dưới đây, tôi thích nhất là hình ảnh:

“niềm vui của một người đàn ông đi bộ trên chiếc cầu
và ca hát mãi mãi…
Nhưng cũng đủ để cho một ngọn gió thổi ngược một chiếc lá vàng
vào chân hắn
và chiếc cầu đã thành quá tải.”

Niềm vui!

Có niềm vui, thực sự có.
Và hắn cảm thấy đó không phải một thứ gì tàn nhẫn
lao vào chúng ta
rồi dập tắt ngọn lửa không thận trọng của chúng ta
cũng chẳng phải là một sự chóng mặt trong ánh sáng kép của sự mỉa mai
đem cho chúng ta một bình rượu và giày để khiến chúng ta nhảy múa –
không, những gì hắn cảm thấy là một niềm vui lặng lẽ, giản đơn, vô căn cứ,
được cho, không phải được ban, trong một giờ,
niềm vui của một người đàn ông đi bộ trên chiếc cầu
và ca hát mãi mãi…
Nhưng cũng đủ để cho một ngọn gió thổi ngược một chiếc lá vàng
vào chân hắn
và chiếc cầu đã thành quá tải.

=============================

Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh “Joy” của Jarmila và Ian Milner trong Vladimír Holan, Selected Poems, do Ian Milner giới thiệu, Penguin Books, 1971.

Joy!

There is joy, there really is.
And he felt it not as something merciless
which rushes on us
and puts out our unguarded fire
nor as a vertigo which in the double light of irony
brings us a bottle and shoes to make us dance –
no, what he felt was a quiet, simple, unfounded joy,
given rather than granted for an hour,
the joy of a man walking over a bridge
who will go on singing for ever…
But it was enough for the wind to toss a withered leaf
at his feet
and the bridge was overloaded

.