23 bài thơ không đề| 23 poems from Sens Magique – Malcolm de Chazal

(1902-1981)

Malcolm de Chazal, nhà tư tưởng, nhà thơ và hoạ sĩ gốc Pháp, sinh ra và sống phần lớn cuộc đời của mình ở Mauritius, một quần đảo ở Ấn Độ Dương. Nắm 16 tuổi ông sang Mỹ học 5 năm và lấy bằng kỹ sư từ trường đại học Bâton-Rouge, bang Louisiana, rồi sau đó trở lại Mauritius làm việc như một công chức trong sở Bưu chính viễn thông. Ông nghỉ hưu năm 55 tuổi và ông dành trọn phần đời còn lại của mình cho văn chương, triết học và hội hoạ.

Ông được người ta biết đến nhiều nhất với cuốn Sens Plastique, xuất bản lần đầu tại Mauritius năm 1945, gồm khoảng 2000 cách ngôn và đoạn văn không đánh số. Hai năm sau, nhà xuất bản hàng đầu Gallimard ấn hành Sens Plastique II tại Paris và Chaza bắt đầu nổi tiếng ở Pháp.

Ngày 11 tháng 10 năm 1947, Jean Paulhan tung ra một bản tin khá giật gân trên tờ Le Figaro littéraire là ông vừa phát hiện một thiên tài, và thiên tài này được gọi là Malcolm de Chazal. Andre Breton cũng ca ngợi Chazal như là một nhà siêu thực xuất sắc. Sens Plastique được ca ngợi bởi Rougement Denis de, Michel Leiris, và nhiều nhà văn nổi tiếng khác của Pháp cũng như các hoạ sĩ Georges Braque và Jean Dubuffet. Braque nói với Chazal rằng cuốn sách của ông bản chất là một album hình ảnh, nó “vượt ra ngoài văn chương” và chính Braque khuyến khích Chazel vẽ,[*] và ông đã làm thế, nhưng vẫn không từ bỏ văn chương. Tuy vậy, cuối cùng, Chazal lại được xem như một nhà thơ của màu sắc và hình thể hơn cả khi ông vẽ.

Không lập gia đình và hầu như không ra khỏi đảo Mauritius (kể từ lúc tốt nghiệp đại học), cuộc đời của ông, nói chung, cô đơn và lặng lẽ, phần lớn chỉ tập trung vào công việc viết lách. Sức sáng tác của ông rất mạnh, ví dụ, từ 1949 đến 1956, trong vòng bảy năm, ông xuất bản khoảng 20 tập sách, dày từ 40 đến 500 trang. Tác phẩm của ông không những nhiều mà còn đa dạng, với nhiều thể loại khác nhau, nhưng trong đó nổi bật nhất là các ý nghĩ được trình bày dưới hình thức châm ngôn hoặc các bài thơ ngắn, được in trong các cuốn mang nhan đề chung như Pensées, Sens Plastique, Sens Magique hay Poemes. Những bài thơ ngắn dưới đây được Irving Weiss tuyển dịch từ tác phẩm Sens Magique, đăng trên t ạp chí The Montserrat Review.

Phan Quỳnh Trâm

Những cái cây

Đang leo lên đồi.

Hãy để một con cừu leo nó

Và những cái cây

Sẽ đứng sững

Sương mù

Ngừng cưỡi lên mưa

Và ngã xuống:

Ánh sáng tự nó

Đã khuỵu gối rồi.

Chiếc lá

Là lòng bàn tay

Mà những ngón tay

Cứ mãi tự chôn mình

Trong hoa.

Để tránh bị ăn thịt

Tất cả mọi vật

Đều chạy đi

Khỏi mọi vật khác.

Chỉ có trái đất,

Vốn bị mọi thứ tiêu thụ

Nhưng lại ngấu nghiến

Những kẻ ăn tươi nuốt sống nó,

Là có thể tự chăm sóc mình.

Vòng tròn

Chẳng bao giờ ngừng

Đuổi kịp chính nó

Chỉ có tâm điểm

Là thua cuộc.

Chỉ có hai khớp xương

Trên ngón tay cái.

Nếu có ba khớp

Bàn tay của bạn

Sẽ luôn luôn đến trễ

Bất cứ khi nào nó chìa ra

Để chạm vào cái gì.

Tivi ra đời

Khi Narcissus

Làm một con tem

In hình ảnh phản chiếu của chàng.

Con đường

Cứ tiếp tục tăng tốc

Để cho những vỉa hè

Có thời giờ nghỉ ngơi.

Bóng râm nói chuyện với ánh sáng

Bằng phép lịch sự thông thường

Giữa cánh đồng trống

Nhưng lại vẫy tay ra hiệu cho nàng

Ở trong rừng.

Nước

Đói

Đất

Và đất

Khát

Nước.

Khi trời mưa

Bạn có thể nghe

Có người nuốt

Và có kẻ nhai.

Nước

Bơi trần truồng.

Tôi quay nhìn chòng chọc.

Ánh sáng

Đã nhấp nháy

Giữa hai chúng tôi.

Nếu các Tông Đồ

Cũng bị đóng đinh

Với Chúa Giêsu,

Kitô giáo

Hẳn đã trở thành triết học

Vì thiếu các vị linh mục.

Màu trắng khóc

cho những bông hoa huệ

Không gian lạnh lẽo.

Một con chim yến

Bay gần.

Màu trắng vỡ tung

Những mạch máu của nó.

Mùa hè đang đổ tuyết

Để rình xem

Đêm

Ngủ một mình

Hãy tìm nàng

Trong những hang động

Vô thức

Đã ngất đi.

Sau đó nó thấy mình

Nằm trên bãi cỏ

Trong những khu vườn

của ký ức.

Không khí

Biến thành thuỷ tinh

Và tan vỡ.

Đó là bom nhiệt hạch.

Khi đêm xuống

Những cái lỗ

Ra ngoài

Viếng thăm

Những cái lỗ.

Những tấm gương soi

Là

Những nhà trí thức

Vô cảm

Mệt mỏi

Vì đến

Và đi

Bức tường

Ngồi xuống

Rồi già sụm.

Sư phân huỷ

Tự nuôi sống bản thân

Không ai khác

Muốn dự phần vào nó.

Không khí

Ngủ

Trên vai

Của buổi tối.

Ngọn gió

chở nó đi

Và ôm đêm

Vào lòng

Chỉ có nước

Mới có thể hôn nước

Ngập miệng.

———————————————

Dịch theo bản dịch tiếng Anh của Irving Weiss, trong The Montserrat Review, Issue 01 (1998).

Selections from Sens Magique

When the creeper
Seized the branch
The branch bent
And the flower
Stuck out her head
To see what was going on.
	*
The trees
Are climbing the hill.
Let a sheep climb it
And the trees
Will stand fast
Stupefied.
	*
The fog
Stopped riding the rain
And fell off:
Light itself
Had dropped to its knees.
	*
As the pupil
Turned its eyes
The iris followed along,
The white of the eye
Lagging behind.
Even so, haltingly,
You feel your way
Into the depths
Of the face you love.
	*
The leaf
Is the palm of a hand
Whose fingers
Keep burying themselves
In the flower.
	*
Everything
Runs away
From everything else
To keep from being eaten.
Only the earth,
Consumed by everything
But devouring
Its devourers,
Can take care of itself.
	*
The circle
Never stops
Gaining on itself.
Only the center
Loses.
	*
There are only two joints
To the thumb.
If it had three
Your hand
Would always arrive late
Whenever it reached out
To touch anything.
	*
TV came into the world
When Narcissus
Made a postage stamp
Of his own reflection.
	*
The road
Speeds on and on
To give
The sidewalks
Time to rest.
	*
Shade addresses light
With ordinary courtesy
In the open field
But beckons to her
In the woods.
	*
The water
Hungers
For the earth
And the earth
Thirsts
For the water.
Whenever it rains
You can hear
Someone swallowing
And someone chewing.
	*
Water
Swimming in the nude.
I turned to stare.
Light
Was already shimmering
Between us.
	*
If the Apostles
Had been crucified
With Jesus,
Christianity
Would have ended up a philosophy
For lack of priests.
		*
The white crying
Of the lilies
Chilled space.
A red bird
Flew nigh.
White burst its
Vessels.
Summer was snowing.
	*
To spy
On night
Sleeping all by itself
Look for her
In caves.
	*
The unconscious
Swooned.
Later it found itself
Lying on the grass
In the gardens
Of memory.
	*
The air
Vitrified
And shattered.
It was the H Bomb.
	*
When night falls
Holes
Go out
Visiting
Holes.
	*
Mirrors
Are
Heartless
Intellectuals.
	*
Tired
Of coming
And going
The wall
Sat down
And grew old.
	*
Putrefaction
Feeds on itself.
Nobody else
Wants any part of it.
	*
The air
Slept
On the shoulder
Of the evening.
The wind
Drove it off
And embraced
The night.
	*
Only water
Can kiss water
Full on the mouth.
-- translated by Irving Weiss

_________________________