Chuyện này xảy ra một ngày nọ, tại một ngã tư đường, giữa một đám đông, kẻ qua người lại.
Tôi dừng lại, chớp mắt: đột nhiên tôi chẳng hiểu gì cả. Không gì cả, không gì cả về bất cứ điều gì cả: tôi không hiểu được lý do của sự vật hay của con người, mọi thứ đều vô nghĩa, phi lý. Tôi cười lớn.
Điều tôi thấy lạ lùng khi ấy là trước đây tôi chẳng bao giờ nhận ra điều đó; là cho đến tận bây giờ tôi đã chấp nhận mọi thứ: đèn giao thông, xe cộ, áp phích, đồng phục, những tượng đài, mọi thứ hoàn toàn tách rời khỏi ý nghĩa của thế giới, tôi đã chấp nhận chúng như thể chúng là những điều tất yếu, một dây chuyền nhân quả gắn kết chúng vào nhau.
Rồi tiếng cười của tôi tắt ngúm. Tôi đỏ mặt, xấu hổ. Tôi vẫy tay để thu hút sự chú ý của mọi người. “Hãy dừng lại một chút!”. Tôi hét lên, “có chuyện gì đó không bình thường! Mọi thứ đều bất thường! Chúng ta đang làm những điều phi lý nhất trên đời. Đó không thể là cách đúng. Khi nào thì nó sẽ kết thúc?
Mọi người dừng lại quanh tôi, săm soi tôi, tò mò. Tôi đứng giữa họ, vẫy hai cánh tay, cố tìm mọi cách để giải thích, để họ có thể chia sẻ với tôi khoảnh khắc của sự thông tuệ đột nhiên khai ngộ tôi: và tôi chẳng nói gì cả. Tôi không nói gì cả bởi vì giây phút tôi giơ đôi tay lên và mở miệng, mặc khải tuyệt vời của tôi như bị nuốt chửng và từ ngữ buột ra khỏi miệng tôi, trong cơn bốc đồng.
“Rồi sao?”, người ta hỏi, “Ý anh là gì? Mọi thứ đều ở đúng chỗ của nó. Bởi vì chúng phải như thế. Mọi thứ là kết quả của những thứ khác. Mọi thứ ăn khớp với những thứ khác. Chúng tôi chẳng thấy có gì sai hay phi lý cả”.
Tôi đứng đó, ngơ ngác, bởi vì lúc này tôi cũng lại thấy mọi thứ quay về chỗ của nó và mọi thứ có vẻ bình thường, đèn giao thông, những tượng đài, đồng phục, những khối toà tháp, những đường xe điện, những người ăn xin, những đám rước, nhưng điều này lại không trấn tĩnh tôi, mà dày vò tôi.
“Xin lỗi” – Tôi nói. “Có lẽ chính tôi sai. Khi nãy tôi thấy nó như thế. Nhưng bây giờ thì mọi thứ đã ổn. Xin lỗi.” Rồi tôi bỏ đi ngay giữa những cái lườm giận dữ.
Thế nhưng, ngay cả bây giờ, mỗi khi (và thường xuyên) khi tôi thấy tôi không hiểu một điều gì, thì, theo bản năng, tôi lại tràn trề hy vọng có thể đó lại là khoảnh khắc của tôi, có thể tôi lại thêm một lần nữa không hiểu gì cả, có lẽ tôi sẽ sở hữu được một kiến văn khác, được tìm thấy và mất đi chỉ trong tích tắc.
—
Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh “The Flash” của Tim Parks, trong Italo Calvino, Numbers in the Dark (Vintage International, 1996)
—
It happened one day, at a crossroads, in the middle of a crowd, people coming and going.
I stopped, blinked: suddently I understood nothing. Nothing, nothing about anything: I did not understand the reasons for things or for people, it was all senseless, absurd. I laughed.
What I found strange at the time was that I had never realized before; that up until then I had accepted everything: traffic lights, cars, posters, uniforms, monuments, things completely detached from any sense of the world, accepted them as if there were some necessity, some chain of cause and effect that bound them together.
Then my laugh died. I blushed, ashamed. I waved to get people’s attention. “Stop a moment!” I shouted, “there is something wrong! Everything is wrong! We are doing the absurdest things. This cannot be the right way. Where can it end?”
People stopped around me, sized me up, curious. I stood there in the middle of them, waving my arms, desparate to explain myself, to have them share the flash of insight that had suddenly enlightened me: and I said nothing. I said nothing because the moment I had raised my arms and opened my mouth, my great revelation had been as it were swallowed up again and the words had come out any old how, on impulse.
“So?” people asked, “what do you mean? Everything is in its place. All is as it should be. Everything is a result of something else. Everything fits in with everything else. We cannot see anything wrong or absurd.”
I stood there, lost, because as I saw it now everything had fallen into place again and everything seemed normal, traffic lights, monuments, uniforms, towerblocks, tramlines, begggards, processions; yet this did not calm me, it tormented me.
“I am sorry,” I said. “Perhaps it was I who was wrong. It seemd that way then. But everything is fine now. I am sorry.” And I made off amid their angry glares.
Yet, even now, every time (and it is often) that I find I do not understand something, then, instincitively, I am filled with the hope that perhaps this will be my moment again, perhaps once again I shall understand nothing, I shall grasp the other knowledge, found and lost in an instant.
phan quỳnh trâm | quincy phan 