Rằng Thơ Không Nghĩ | That Poetry Does Not Think – Jacques Roubaud

Sinh năm 1932 tại Caluire-et-Cuire, Pháp, Jacques Roubaud là một nhà toán học, một nhà văn, nhà tiểu luận và, đặc biệt, một nhà thơ nổi tiếng. Ông có hai bằng tiến sĩ, một về toán và một về văn chương Pháp, do đó, ông dạy học và trở thành giáo sư trong hai lãnh vực ấy. Với tư cách một người sáng tác, tài năng về thơ của ông phát lộ rất sớm. Ngay từ năm 12 tuổi, ông được nhà thơ Louis Aragon khuyến khích để xuất bản tập thơ đầu tay, Poésies Juvéniles (Youthful Poems, 1944). Tám năm sau, năm 1952, ông xuất bản tập thơ thứ hai, Voyage du soir (Evening journey), được rất nhiều nhà phê bình chú ý và khen ngợi nhiệt liệt. Từ đó về sau, tiếng tăm của ông càng lúc càng vang dội. Ông nhận được rất nhiều giải thưởng văn học uy tín, như giải thơ quốc gia (Grand Prix National de la Poésie) năm 1990 và giải French Academy Grand prix de littérature Paul-Morand năm 2008. Về phương diện sáng tác, ông tham gia vào nhóm Oulipo (viết tắt của chữ Ouvroir de littérature potentielle / workshop of potential literature, Georges Perec and Italo Calvino cũng ở trong nhóm này), ở đó, ông ứng dụng một số kiến thức toán học vào cấu trúc của thơ và tiểu thuyết. Tổng cộng Roubaud xuất bản trên 20 tác phẩm (phần lớn đều được dịch sang tiếng Anh và nhiều ngôn ngữ khác). Bài sau đây là một trong những bài nhận định về thơ được viết dưới dạng những câu đối thoại, nằm trong phần “Những Giả Thuyết Về Thơ” (Hypotheses of Poetry) của cuốn Poetry, etcetera: Cleaning House. Guy Bennett dịch từ tiếng Pháp và được Green Integer xuất bản năm 2006.

Rằng Thơ Không Nghĩ

“Thơ không bao giờ ngụ trong ý nghĩ của thơ cả.”
“Thơ không bao giờ ngụ trong ý nghĩ?”
“Điều đó cũng đúng”

Chúng ta không có cách gì khẳng định rằng thơ nghĩ bằng cách nghĩ trong thơ.
Chúng ta không có cách gì khẳng định rằng thơ ‘không nghĩ’ bằng cách không nghĩ gì cả.
Chúng ta có thể đi đến thơ qua ý nghĩ. Chúng ta có thể đến đó mà không qua ý nghĩ. Nghĩ hay không nghĩ gì cũng chẳng cần thiết.

Một bài thơ nói ra ý nghĩ cũng nói điều ngược lại, theo một cách ít nhiều có thể thấy được
lại nói điều gì khác, theo một cách ít nhiều có thể thấy được;
lại nói lên cùng một ý nghĩ, nhưng theo một cách rườm rà
nói cùng một ý nghĩ lần nữa, chỉ một cách gián tiếp, một cách nghiêm chỉnh.

Yêu cầu duy nhất là tất cả mọi thứ, phải nên thơ, phải có chủ đích. ”

===

Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh “That Poetry Does Not Think” của Guy Bennett, trong Jacques Roubaud, Poetry, etcetera: Cleaning House, Green Integer xuất bản năm 2006.

===

“Poetry never resides in the thought of poetry.”
“Poetry never resides in thought?”
“That’s true as well.

In no way do we assert that poetry thinks by thinking in poetry.
In no way do we assert that poetry ‘does not think’ by thinking nothing.
We can arrive at poetry through thought. We can arrive at it without thought. Neither thought nor non-thought are essential.

A poem that says thought also says the opposite, in a more or less visible way
also says something else, in a more or less visible way;
also says the same thought, but in a redundant way
says the same thought again, only obliquely, formally.

The only requirement is that everything be, poetically, purposeful.”