Những Bài Thơ Nói GÌ | What Poems Say – Jacques Roubaud

Sinh năm 1932 tại Caluire-et-Cuire, Pháp, Jacques Roubaud là một nhà toán học, một nhà văn, nhà tiểu luận và, đặc biệt, một nhà thơ nổi tiếng. Ông có hai bằng tiến sĩ, một về toán và một về văn chương Pháp, do đó, ông dạy học và trở thành giáo sư trong hai lãnh vực ấy. Với tư cách một người sáng tác, tài năng về thơ của ông phát lộ rất sớm. Ngay từ năm 12 tuổi, ông được nhà thơ Louis Aragon khuyến khích để xuất bản tập thơ đầu tay, Poésies Juvéniles (Youthful Poems, 1944). Tám năm sau, năm 1952, ông xuất bản tập thơ thứ hai, Voyage du soir (Evening journey), được rất nhiều nhà phê bình chú ý và khen ngợi nhiệt liệt. Từ đó về sau, tiếng tăm của ông càng lúc càng vang dội. Ông nhận được rất nhiều giải thưởng văn học uy tín, như giải thơ quốc gia (Grand Prix National de la Poésie) năm 1990 và giải French Academy Grand prix de littérature Paul-Morand năm 2008. Về phương diện sáng tác, ông tham gia vào nhóm Oulipo (viết tắt của chữ Ouvroir de littérature potentielle / workshop of potential literature, Georges Perec and Italo Calvino cũng ở trong nhóm này), ở đó, ông ứng dụng một số kiến thức toán học vào cấu trúc của thơ và tiểu thuyết. Tổng cộng Roubaud xuất bản trên 20 tác phẩm (phần lớn đều được dịch sang tiếng Anh và nhiều ngôn ngữ khác). Bài sau đây là một trong những bài nhận định về thơ được viết dưới dạng những câu đối thoại, nằm trong phần “Những Giả Thuyết Về Thơ” (Hypotheses of Poems) của cuốn Poetry, etcetera: Cleaning House. Guy Bennett dịch từ tiếng Pháp và được Green Integer xuất bản năm 2006.

Những bài thơ nói gì

“Thơ không chịu trách nhiệm về những gì những bài thơ nói.”
“Tại sao không?”
“Bởi vì thơ không nói gì cả. Một bài thơ luôn luôn nói điều gì đó. Nhưng những gì bài thơ nói lại nằm ngoài thơ. Thơ không nói điều đó, chưa từng nói điều đó.

Chúng ta không cách gì khẳng định rằng thơ ‘không nói gì cả’ bằng cách không nói gì cả. ”

“Robert Desnos viết, đại ý: ‘Nhà thơ phải nói được mọi thứ, và một cách tự do. Cứ thử đi, các bạn, và bạn sẽ thấy rằng chúng ta không hề tự do’ Anh nghĩ sao về điều đó?”

“Vẫn đúng.”
“Thơ nói mọi thứ?”
“Vâng. Nó nói nhiều bằng và theo cùng một cách nó không nói gì cả.”
“Nhưng chúng ta không cách gì khẳng định rằng thơ ‘nói tất cả mọi thứ’ bằng cách nói tất cả mọi thứ. ”

===
Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh “What Poems Say” của Guy Bennett, trong Jacques Roubaud, Poetry, etcetera: Cleaning House, Green Integer xuất bản năm 2006.

What poems say

“Poetry is not responsible for what poems say.”
“Why not?”
“Because poetry says nothing. A poem always says something. But what a poem says is outside poetry. Poetry doesn’t say it, didn’t say it.

In no way do we assert that poetry ‘says nothing’ by saying nothing.”

“Robert Desnos wrote something like: ‘The poet must be able to say everything, and freely. Go ahead and try, friends, and you will see that we are not free’ What do you think of that?”

“It’s still true.”
“Poetry says everything?”
“Yes. As much as and in the same way that it says nothing.”
“But in no way do we assert that ‘poetry says everything ‘by saying everything.”