Wallace Stevens (October 2, 1879 – August 2, 1955) là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của chủ nghĩa hiện đại tại Mỹ. Ông theo học ngành văn chương ở Harvard từ 1893 đến 1900 nhưng không lấy bằng vì gia đình không đủ khả năng trả học phí cho ông những năm cuối cùng. Ông làm báo một thời gian rồi trở lại học luật. Sau một thời gian làm luật sư, Stevens trở thành giám đốc điều hành của một công ty bảo hiểm tại tiểu bang Connecticut. Ông bắt đầu làm thơ khá muộn, khi đã là sinh viên tại Harvard. Thơ ông được đăng trên các tạp chí thơ như Harvard Advocate, Trend, và Harriet Monroe… và chỉ sau 3 năm học ông đã nhận hết tất cả giải thưởng thơ ở trường. Tác phẩm đầu tay được xuất bản của Stevens lúc ông đã 35 tuổi nhưng những tác phẩm hay nhất của ông được viết lúc ông bước sang tuổi 50. Tuyển tập thơ của ông được giải Pulitzer vào năm 1955 lúc ông đã 71 tuổi. Theo nhà phê bình Harold Bloom,Wallace Stevens là nhà thơ xuất sắc và tiêu biểu nhất của Mỹ trong thời đại của ông. Còn theo nhà phê bình Helen Vendler, thơ của Stevens chịu ảnh hưởng sâu sắc hội hoạ của Paul Klee và Paul Cézanne, hai hoạ sĩ mà ông ái mộ bởi tính chất trừu tượng và triết lý cao trong các tác phẩm hội hoạ của họ.
Ngôi nhà yên tĩnh và vũ trụ êm đềm
Người đọc trở thành cuốn sách; và đêm hè
như hữu thể ý thức của cuốn sách
Ngôi nhà yên tĩnh và vũ trụ êm đềm.
Từ ngữ được thốt ra như thể không có cuốn sách nào cả,
Chỉ có người đọc nghiêng mình trên trang giấy,
Muốn dựa vào, muốn được là
học giả mà đối với cuốn sách là đích thực, đối với hắn
đêm hè như một sự hoàn thiện của tư tưởng.
Căn nhà yên tĩnh bởi vì nó phải như thế.
Sự yên tĩnh là một phần của ý nghĩa, một phần của tâm trí:
Sự tiếp cận của sự hoàn hảo trên trang sách.
Và vũ trụ thật êm đềm. Chân lý trong một vũ trụ êm đềm,
trong đó không có một ý nghĩa nào khác, chính nó
là sự êm đềm, chính nó là hè và đêm, chính nó
là người đọc ngả lưng muộn và đọc sách nơi đó
Bản dịch của Phan Quỳnh Trâm.
=======
The house was quiet and the world was calm.
The reader became the book; and summer night
Was like the conscious being of the book.
The house was quiet and the world was calm.
The words were spoken as if there was no book,
Except that the reader leaned above the page,
Wanted to lean, wanted much to be
The scholar to whom his book is true, to whom
The summer night is like a perfection of thought.
The house was quiet because it had to be.
The quiet was part of the meaning, part of the mind:
The access of perfection to the page.
And the world was calm. The truth in a calm world,
In which there is no other meaning, itself
Is calm, itself is summer and night, itself
Is the reader leaning late and reading there.
(from “Harmonium,” 1923)
phan quỳnh trâm | quincy phan 