Hypnos – René Char

René Char (1907 –1988) là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của Pháp trong thế kỷ 20. Lúc trẻ, trong thập niên 1920, ông tham gia vào phong trào thơ siêu thực với các bạn hữu như Louis Aragon, André Breton và René Crevel. Đến giữa thập niên 1930, ông dần dần tách ra khỏi nhóm. Đầu thập niên, khi Pháp bị Đức Quốc xã chiếm, ông tham gia tích cực vào cuộc kháng chiến chống phát xít. Suốt thời kỳ này, ông viết tập “Feuillets d’Hypnos” dưới hình thức những câu cách ngôn, trình bày những suy nghĩ của ông về chính trị và văn học nghệ thuật. Tập sách này được Gallimard xuất bản lần đầu tiên ở Paris vào năm 1946, sau đó, được dịch ra nhiều thứ tiếng. Mấy đoạn dưới đây được dịch từ bản tiếng Anh của Mark Hutchinson.
—

19. Nhà thơ không thể ở mãi trong tầng bình lưu của Ngôn Ngữ. Hắn phải cuộn mình trong những giọt nước mắt nóng hổi và đẩy vào thành cơ ngơi của chính hắn.

28. Có một loại người luôn luôn đi trước đống phân của hắn một bước.

31. Tôi giữ các bài viết của tôi thật ngắn. Tôi khó có thể đi xa thật lâu. Viết dài có thể sẽ biến thành một nỗi ám ảnh. Sự ngưỡng mộ của những kẻ chăn cừu không còn hữu dụng trên trái đất này nữa.

39. Chúng ta bị giằng xé giữ sự khao khát kiến thức và nỗi tuyệt vọng một khi đã biết chúng. Sự hiếu kỳ sẽ không bỏ rơi nỗi day dứt của nó, cũng như chúng ta sẽ không bỏ rơi niềm hy vọng của chúng ta.

46. Hành động nào cũng trinh bạch, ngay cả khi được lặp lại.

63. Bạn chỉ có thể chiến đấu ngoan cường cho một lý tưởng góp phần định hình bạn và khiến bạn bị đốt cháy khi đồng nhất với nó.

72. Trong hành động, nên cổ sơ; trong sự tiên đoán, nên là một nhà chiến lược.

77. Làm sao bạn có thể ẩn nấu khỏi những gì lẽ ra là một phần của bạn (Đây là lỗi lầm của thời hiện đại.)

81. Sự ưng thuận làm sáng khuôn mặt. Sự chối từ mang lại vẻ đẹp cho nó.

83. Nhà thơ, thần hộ mệnh của vô số những khuôn mặt của cuộc đời.

114. Tôi sẽ không làm bài thơ thoả hiệp nào.

140. Cuộc đời bắt đầu bằng một sự bùng nổ và kết thúc bằng một hiệp ước. Thật phi lý.

154. Nhà thơ, vốn có khuynh hướng phóng đại, có thể suy nghĩ một cách rõ ràng dưới sự câu thúc.

===
Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh của Mark Hutchinson, trong René Char, Hypnos, Seagull Books, 2014.
===

19. The poet cannot remain for long in the stratosphere of the Word. He must curl up in fresh tears and push on into his own estate.

28. There’s a species of man who is always one step of his own excrement.

31. I kept my writings short. I can hardly be away for long. To write at length would turn into an obsession. The adoration of the shepherds is no longer of any use to the planet.

39. We are torn between hunger for knowledge and despair at having known. The goad won’t abandon its sting, nor we our hope.

46. An act is virgin, even when repeated.

63. You only fight well for a cause which you yourself have shaped and which you then get burnt identifying with.

72. In action, be primitive; in foresight, a strategist.

77. How can you hide from what is meant to be part of you? (The mistake made by modernity.)

81. Acquiescence lights up the face. Refusal gives it beauty.

83. The poet, guardian of life’s infinite faces.

114. I will write no poem of consent.

140. Life began with an explosion and will end with a pact? It’s absurd.

154. The poet, inclined to exaggerate, thinks clearly under duress.