Độc tài trong văn học – Phan Quỳnh Trâm

Lâu nay người ta hay nói về vấn đề độc tài trong chính trị nhưng ít người đề cập đến vấn đề độc tài trong văn học. Khi đọc những tác phẩm có kỹ thuật và phong cách mới lạ, thay vì cố gắng nhìn theo cách mà các tác giả ấy sáng tạo, người ta thường đòi hỏi tác giả phải viết theo trình độ và thị hiếu của họ, tức những gì đã trở thành khuôn sáo trong văn học mà họ thấy quen thuộc.

Về vấn đề này, tôi nhớ đến một câu chuyện thú vị liên quan đến Gertrude Stein. Năm 1934, sau 30 năm sống ở châu Âu, Gertrude Stein được mời trở lại Mỹ cho một chuyến lưu giảng trong thời gian 6 tháng. Khi vừa đến New York, một nhóm phóng viên vây quanh Gertrude Stein và bà đã trả lời những câu hỏi của họ một cách thông minh và dí dỏm. Khâm phục cách nói năng lưu loát, đầy ấn tượng của Gertrude Stein, một phóng viên trẻ hỏi: “Tại sao bà không viết như cách bà nói?” (Why don’t you write the way you talk?). Gertrude Stein trả lời “Tại sao anh không đọc theo cách tôi viết?” (Why don’t you read the way I write?).

Theo tôi, một nền văn học chỉ thực sự phát triển và khởi sắc khi mọi người, từ giới sáng tác đến giới độc giả, từ bỏ thói độc tài ấy.

Phan Quỳnh Trâm