Trương mục | Account – Czeslaw Milosz

Czesław Miłosz (1911 –2004) là một trong những nhà thơ Mỹ gốc Ba Lan nổi tiếng nhất trong thế kỷ 20. Ông sinh ở Lithuania năm 1911, thành thạo rất nhiều ngôn ngữ, không những tiếng Lithuanian, tiếng Ba Lan mà còn cả tiếng Nga, tiếng Pháp và tiếng Anh. Lúc còn trẻ, ông du học ở Paris trong nhiều năm. Từ năm 1951, ông sống hẳn ở Tây phương. Từ năm 1961 đến 1998, ông là giáo sư về ngôn ngữ và văn học Slavic tại đại học California, Berkeley. Ông nổi tiếng cả về thơ và tiểu thuyết lẫn về phê bình và dịch thuật. Ông được giải Neustadt International Prize for Literature năm 1978 và giải Nobel Prize in Literature năm 1980. Lúc đầu tác phẩm bị cấm ở Ba Lan cho đến khi ông đoạt giải Nobel. Tuy nhiên, tác phẩm của ông được dịch ra rất nhiều thứ tiếng trên thế giới. Nhiều nhà phê bình cho yếu tố nổi bật nhất trong thơ của ông là sự phong phú và đa dạng của các ẩn dụ, cảm hứng triết lý và cảm hứng tôn giáo.

Lịch sử cái ngu của tôi

Lịch sử cái ngu của tôi có thể viết đầy nhiều tập sách.

Vài tập dành cho hành động ngược lại ý thức,
Như đường bay của thiêu thân, mà ai cũng biết,
Sẽ vẫn cứ đâm sầm vào ngọn nến.

Những tập khác xử  lý cách dập giọng sự lo âu,
Tảng lờ những lời thì thầm khe khẽ, dù chỉ là một lời cảnh báo.

Tôi sẽ ứng phó riêng giữa sự mãn nguyện và lòng tự hào,
Thời tôi còn là một trong những tín đồ của chúng
Những kẻ ngẩng đầu đắc thắng, không hoài nghi.

Nhưng tất cả bọn chúng chỉ có một vấn đề, lòng khao khát,
Giá mà của chính tôi – nhưng không, không hề; thật tiếc
Tôi bị thúc đẩy bởi tôi muốn được giống như những kẻ khác.
Tôi sợ những gì hoang dã và khiếm nhã trong tôi.

Lịch sử cái ngu của tôi sẽ không được viết.
Bởi một lẽ, đã muộn rồi. Mà sự thật thì rất đỗi nặng nề.

=====
Phan Quỳnh Trâm dịch từ bản dịch tiếng Anh “Account: của Czeslaw Milosz & Robert Pinsky

Account

The history of my stupidity would fill many volumes.

Some would be devoted to acting against consciousness,
Like the flight of a moth which, had it known,
Would have tended nevertheless toward the candle’s flame.

Others would deal with ways to silence anxiety,
The little whisper which, though it is a warning, is ignored.

I would deal separately with satisfaction and pride,
The time when I was among their adherents
Who strut victoriously, unsuspecting.

But all of them would have one subject, desire,
If only my own—but no, not at all; alas,
I was driven because I wanted to be like others.
I was afraid of what was wild and indecent in me.

The history of my stupidity will not be written.
For one thing, it’s late. And the truth is laborious.

Berkeley, 1980.

From Czeslaw Milosz, The Collected Poems: 1931-1987 (The Ecco Press, 1988)