MALCOLM DE CHAZAL
(1902-1981)
Malcolm de Chazal, nhà tư tưởng, nhà thơ và hoạ sĩ gốc Pháp, sinh ra và sống phần lớn cuộc đời của mình ở Mauritius, một quần đảo ở Ấn Độ Dương. Nắm 16 tuổi ông sang Mỹ học 5 năm và lấy bằng kỹ sư từ trường đại học Bâton-Rouge, bang Louisiana, rồi sau đó trở lại Mauritius làm việc như một công chức trong sở Bưu chính viễn thông. Ông nghỉ hưu năm 55 tuổi và ông dành trọn phần đời còn lại của mình cho văn chương, triết học và hội hoạ.
Ông được người ta biết đến nhiều nhất với cuốn Sens Plastique, xuất bản lần đầu tại Mauritius năm 1945, gồm khoảng 2000 cách ngôn và đoạn văn không đánh số. Hai năm sau, nhà xuất bản hàng đầu Gallimard ấn hành Sens Plastique II tại Paris và Chaza bắt đầu nổi tiếng ở Pháp.
Ngày 11 tháng 10 năm 1947, Jean Paulhan tung ra một bản tin khá giật gân trên tờ Le Figaro littéraire là ông vừa phát hiện một thiên tài, và thiên tài này được gọi là Malcolm de Chazal. Andre Breton cũng ca ngợi Chazal như là một nhà siêu thực xuất sắc. Sens Plastique được ca ngợi bởi Rougement Denis de, Michel Leiris, và nhiều nhà văn nổi tiếng khác của Pháp cũng như các hoạ sĩ Georges Braque và Jean Dubuffet. Braque nói với Chazal rằng cuốn sách của ông bản chất là một album hình ảnh, nó “vượt ra ngoài văn chương” và chính Braque khuyến khích Chazel vẽ,[*] và ông đã làm thế, nhưng vẫn không từ bỏ văn chương. Tuy vậy, cuối cùng, Chazal lại được xem như một nhà thơ của màu sắc và hình thể hơn cả khi ông vẽ.
Không lập gia đình và hầu như không ra khỏi đảo Mauritius (kể từ lúc tốt nghiệp đại học), cuộc đời của ông, nói chung, cô đơn và lặng lẽ, phần lớn chỉ tập trung vào công việc viết lách. Sức sáng tác của ông rất mạnh, ví dụ, từ 1949 đến 1956, trong vòng bảy năm, ông xuất bản khoảng 20 tập sách, dày từ 40 đến 500 trang. Tác phẩm của ông không những nhiều mà còn đa dạng, với nhiều thể loại khác nhau, nhưng trong đó nổi bật nhất là các ý nghĩ được trình bày dưới hình thức châm ngôn hoặc các bài thơ ngắn, được in trong các cuốn mang nhan đề chung như Pensées, Sens Plastique, Sens Magique hay Poèmes. Những bài thơ ngắn dưới đây được Irving Weiss tuyển dịch từ tác phẩm Sens Magique (1957), đăng trên tạp chí Word for Word.
Phan Quỳnh Trâm
18 bài thơ không đề
mùa đông này
tất cả các hang động
đều ho
tai nạn chỉ xảy ra
khi những con đường
đổi ý
hương vị ngọt ngào
trong miệng cơn cực khoái
chính là sự chết
bộ phận trong cơ thể
mà chúng ta cảm thấy gần gũi nhất
là cái lưỡi
cái chai
là hai dấu ngoặc đơn
trái đất
không bao giờ cảm thấy buồn nôn
không gian
cứ cuộn lại cuộn lại
nó không bao giờ duỗi ra cả
khi không khí và gió cãi nhau
không khí lúc nào cũng đúng
đá
không cần được chôn cất
khi chết
tất cả những quả trứng chỉ có cái cằm
giới tính của nàng
nghiêng trên vách đá dựng
trong đôi mắt nàng
ngọn lửa có le lói hay bùng lên
ánh sáng
luôn ở đó
nước buông tà váy xuống
khi mái chèo
luồn qua
tất cả vật thể đều làm dấu thánh
khi chúng rơi
không bao giờ có quá nhiều chân trời
chìa khoá duy nhất
để mở cửa không gian
chính là cái nhìn của con người
ống thoát nước
đột nhiên gặp cái nhìn chằm chằm của cái hang
là kẻ đầu tiên nhìn về hướng khác
chiếc nhẫn tự xỏ ngón tay
vào con mắt của mình
———————————————
Malcolm de Chazel – Bản dịch của Phan Quỳnh Trâm
Dịch theo bản dịch tiếng Anh của Irving Weiss, trên tạp chí Word for Word, Volume 10, (1Summer, 2006).
Chazal
_________________________
[*]Một vài bức tranh của Malcolm de Chazal:
phan quỳnh trâm | quincy phan 