Tuyên ngôn về các nguyên tắc – Declaration of Principles – Nicanor Parra

(1914~)

Sinh ngày 5 tháng 9 năm 1914 tại San Fabián de Alico, thuộc phía nam của Chile, Nicanor Parra là một tài năng rất đa diện và hiếm có. Ông là nhà vật lý học, nhà toán học và là một trong những nhà thơ lớn và quan trọng nhất của Châu Mỹ Latin. Ông học ngành kỹ sư ở trường đại học Chile, Vật lý ở trường đại học Brown, và sau đó là Vũ trụ học ở trường Oxford. Trong nhiều năm, ông dạy toán và là giáo sư vật lý ở trường đại học Chile. Có thời gian ông còn dạy cả về môn vũ dân gian. Về già, ông còn thử nghiệm một số lãnh vực nghệ thuật mới, trở thành một điêu khắc gia và một nghệ sĩ tạo hình nổi tiếng. Cuộc triển lãm của ông về điêu khắc và những bài thơ phản-thơ tạo hình (visual antipoems) ở Santiago và Madrid vào năm 2001-02 được đánh giá là rất thành công.

Với tập thơ đầu tay được xuất bản vào năm 1938, Parra đã được độc giả và giới phê bình chú ý; nhưng ông chỉ thực sự khẳng định được vị thế độc đáo của mình trong nền thơ Chile và châu Mỹ Latin nói chung với tập Poemas y Antipoemas (“Thơ và Phản-thơ”) được xuất bản vào năm 1954. Với tập thơ ấy, Parra được xem là hình ảnh tiêu biểu nhất, thậm chí, là cha đẻ của phong trào phản-thơ (antipoetry) trên thế giới. Xin lưu ý là, như nhiều nhà nghiên cứu đã từng nhấn mạnh, trước đó, năm 1926, nhà thơ người Peru Enrique Bustamente Ballivan đã xuất bản một tập thơ có tên gọi Antipoemas (“Phản-thơ”) và khái niệm phản-thơ này cũng đã xuất hiện trong tác phẩmAltazor của Vicente Huidobro vào năm 1931, tuy nhiên, chính Nicanor Parra mới là người đầu tiên thực hiện và đi đến tận cùng kỹ thuật và phong cách sáng tác này.

Bài thơ “Tuyên ngôn về các nguyên tắc” dưới dây được dịch từ bản phản-dịch (antitranslation) tiếng Anh “Declaration of Principles” của Liz Werner, in trong tập thơ song ngữ của Nicanor Parra, Antipoems – How To Look Better & Feel Great, nhà New Directions xuất bản vào năm 2004. Liz Werner là một nhà thơ, dịch giả và tiểu thuyết gia sinh ở New York. Trong thời gian học và sinh sống ở Chile, cô đã có dịp làm việc gần gũi với Nicanor Parra để cho ra đời cho tập thơ song ngữ này.

Phan Quỳnh Trâm

Tôi tuyên bố chính tôi là một tín đồ Công giáo thuần thành

không bao giờ lẫn lộn giữa bánh xe bò và bánh thánh

tôi tuyên bố chính tôi là một đệ tử của Marx

ừ, thì tôi chẳng bao giờ chịu quỳ gối

tôi là một nhà tư bản bẩm sinh

phát cuồng vì trứng cá muối[*]

tôi tuyên bố chính tôi là một đệ tử của Hitler

tin tôi đi, tôi khước từ mọi sự bắt chước

tôi là một tên gián điệp ngầm của Liên Xô

không, chớ nhầm tôi với điện Cẩm Linh nhé

tóm lại

              tôi tuyên bố chính tôi là một tên đại cuồng tín

tin tôi đi, tôi chẳng gắn bó với cái gì cả

chữ Chúa chỉ là một thán từ

Ngài tồn tại hay không thì cũng thế.

—————–

Dịch từ bản phản-dịch (antitranslation) tiếng Anh “Declaration of Principles” của Liz Werner, in trong tập thơ song ngữ của Nicanor Parra, Antipoems – How To Look Better & Feel Great (New York: New Direction Publishing, 2004).

I declare myself to be a fervent Catholic
never caught confusing wagon wheels and wafers

I declare myself a disciple of Marx
yup, I refuse to get down on my knees

I am a natural-born capitalist
absolutely crazy about caviar

I declare myself a disciple of Hitler
believe me, I reject all imitations

I am an underground Soviet spy
no, don’t confuse me with the Kremlin

in short
I declare myself a complete fanatic

believe me, I identify with nothing

the word God is only an interjection
it’s all the same if He exists or not

_________________________